Vularèsi ‘n Sindàch che ‘l pàrlis ‘n pìt ‘n dialèt!

Car sòci déla bìra, amìs del grapìn, iér cun chèl frècc che 'l faséva, cun chèl’ària zifulìna e taiénta che 'l tiràva ilò visìn al punt vècc, al ma parüü de sentì cantà 'na litanìa iscì lamentùsa de fam strepenà 'l cör. La diséva pü u ménu iscì, stìì a scultà!

Cùlpa mia, Cùlpa tùa , Cùlpa nòsa, Cùlpa vòsa,  Cùlpa de tücc e iscì ‘l noss bèl dialèl l'è rée a tirà i archèt!

Iscì 'l ma parüü de sentì a cantà cun 'na litanìa che la tiràva de gram, l'Àngel Schisciasciòti, ilò visìn àla Marìa Lüìsa 'n piàza del Cumün. ‘Na us gnèca e d'azzàl ilò sùta l'arc dela Giüstìzia, al g’à respundüü:

” O por nòtri, por i noss neüü se 'n dumàa par savè cùsa l'éra 'na sciòta i duerà fa 'na ricérca. Furtüna 'n tèla sfurtüna parchè 'l noss Cici Bunàzz  l’à scricc 'n dèl so Diziunàri che l'è "sterco di grosso animale particolarmente di mulo, di vacca ecc.” e gnamò abòt, an dumàa, cun chèla machinèta del dì de ‘ncöö ciamàda cumputér, i neudìn i puderà sentì anca la so us, e sa sentirà la véra prunùcia dèla paròla "sciòta" cun chèla cadénsa pastùsa de 'na òlta e la "ò" de sciòta che la sarà mulesìna cùma quànda la crùda giù  sparàda e frèsca sùra i risc .

No, no, mì dìsi: sciur sìndàch te le fàcia gròsa ! La culpa l’è àa ‘n pit tua , che tée parlàa sèmbre in italial ‘n dèli riuniùn Cumünài.  I Pusc’iavìn, cràpi fini, i fa fìna scöla de dialèt ai fiölin.

Fìna la nòsa Madòna l’à parlàa 'n dialèt cun ‘l Beàtu Màriu.

Lüü 'l g’à dicc tüt stremìì "u bèe? " E Lée, Màma bùna de tücc la g’à dicc: "Bée ta garée"

Se fìna i Sant i’à parlàa 'n dialèt, nòtri 'n vularà po mìga adès mazzà la léngua dei Sant? Se l'è véra che 'l dialèt adès chilò a Tiràn l'è mort alùra nòtri 'n pregherà la nòsa Madòna de resciüscitàl. Lèe la grignarà po 'n pit per la cràpa de ravanèl che 'n g’à avüü tücc nòtri per pèrt 'na ròba ìscì preziùsa.

Cunùsi gént che i dis sü li uraziùn amò 'n dialèt, cunùsi gént luntàna che i parla 'l dialèt de per lur.  

Mì völarèsi ‘n del 2024 che il Sindàch növ  ‘l parlìs ‘l dialèt nos, parchè  völi amò  sentì la bùna spüza dèli nòsi cuntràdi, déla nòsa pòra gént de 'na òlta." Par mì, cun l'esperiénsa dèl dì de ‘ncöö, chèla spüza l'è diventàda 'n regòrt de prufüm de vìta sàna, dei sentimént taiàa giù cun al rampelìn ma sincér, dèla generusità 'n pìt tégna ma dabéna .

Vergugnùmes mìga de parlà 'l dialèt, credìm, l'è mìga la léngua dei poèr mazzàcher, l'è la léngua dei noss vècc, dei noss por mort, che quànda 'n sa ilò sùra li söi tùmbi i ma pàrla amò 'n dialèt e nòtri par rispèt 'n g’à respùnt an dialèt .

Ezio (Méngu)