MENU
/macchina

Al materàz de scarfòi

CULTURA E SPETTACOLO - 19 04 2021 - Ezio (Méngu)

CONDIVIDI

/disegno di Wilma Del Simone
disegno di Wilma Del Simone

Vicende di gente di Montagn

Cari lettori, se non sapete il dialetto tiranese, purtroppo vi perderete un fatto vero che io ho vissuto da bambino in quel di Ronco. E’ un raccontino che a fine lettura , se siete giovani, vi farà venire il formicolio nel posto dove non batte mai il sole. Se invece siete vecchi allora vi porterete le mani sulla fronte e, se non piangerete, sicuramente penserete ai ricordi di gioventù. Ogni cosa a suo tempo ? Certo, quando si è giovani si mangiano le mele acerbe intaccandole furiosamente con i denti, ma quando si è vecchi i denti possono restare attaccati alla mela, ma non per questo la mela non piace più. E a proposito di “ materàzz de scarfòi “ , nostra antica tradizione tiranese, siamo sicuri che a Tirano , luogo da tanti conosciuto come meta turistica del Trenino Rosso del Bernina e luogo di Culto della Beata Vergine di Tirano , tra le centinaia di posti letto ne esiste almeno uno che abbia

 

questo materasso che fa riposare beatamente e che al movimento dei nostri corpi sembra che canti ? Non ditemi di no, poiché sarebbe una mancanza fuori misura per chi si vanta di eccellente turismo senza magari dare la possibilità a due novelli sposi di suonare una particolare sinfonia tra il “ bufà dei scarfòi “ nei momenti più belli della vita.

Ecco il fatto.

 

Al materàz de scarfòi

L'è roba de gnàa cüntàla!!

Chilò a Tiràn, dùu spusìn de Bèrghem de Sùra, 'n viàcc de nòzi e che i vuléva pasà la prìma nocc 'n de 'n lècc cun i materàz de scarfòi, i ga mìga rüàa a truàn ün gnàa par sciupà sèch. Chèi bòci inamuràa ièra sentüü li vègi tradiziùn dèla nòsa Val: iéra sentüü dì de speciài materàz che i noss vècc i üsàva àla sìra par ritempràs dèli grant fadìghi dèi camp. Iéra ànca sentüü dì che li fèmni de chèi um cun 'l nèrf adòs, dòpu avè tracc giù la bùia al ciùn e dach de maià àli galìni i sultàva int cùma saiòt 'n dèl sach de scarfòi par pudé tra fo 'l vèrs de l'ùpupa cun i so um, sénsa scüsi de mal de cràpa e, gràzi a Dìu, iscì i nàseva chèli bèli famìgli cun trèdes fiöi a scalèta.

Sti speciài materàz iéra facc int cun i fòi de sörgu e sa diséva 'n dèl lìbru, i cànta, i bùfa e i ta masàgia de partüt, i ta 'mbàla int cùma 'n tèl sach dèl véntru dèla màma, po se ta sée 'n viàcc de nòzi, int ilò 'l ta par de vulà 'n paradìs.

Regurderòo ai giùan e ànca a chèi 'n pìt vècc diventàa sciùr e che i crét de avèch tüt, che se i ga mìga 'l materàz de scarfòi i ga nigùt. Va diseròo ànca che chèl laùu l'è facc de 'n sach de tèla gròsa 'mpienìi ben bée de fòi de sòrgu secàdi e de stagiùn.

Mì pòdi vantàm de avè durmìi quànda sèri bòcia 'n del sach de scarfoi e viòtri pudìi?

Adès va cünti 'n bèl regòrd!

Ilò a Runch, 'n ca dèla mè àva Virginia, 'n gh’éra 'n grànt lècc a baldachìn che l'éra po chèl lécc che l'éra crumpràa 'l mè nònu Giacùn cun i ghèi guadagnàa a taià fo càni de züchèr giù 'n Üstràlia; int ilò 'l mè av l'éra 'ncucunàa la mè àva e iscì gu rüàa a sultà fo ànca mì.

Chèl lècc 'l gh’éra int dùu sach 'mpienìi cun i scarfòi e l'àva, prìma de andà a tras giù, i lu sgurlìva cùna 'l füss furmentùn e iscì chèi sach i vegnìva fo sgùnfi e mulisìn cùma 'n pèt del lüf.

Che durmìdi int ilò, matèi.

Va regòrdi che mì de pìscen séri 'n grant balòs curiùs e regòrdi che 'na sìra che 'l piuéva e che sa sentìva cantà i laméri del tècc 'l gh’éra 'n de 'n cantùn 'n cüsìna la Mìlena e 'l Rénzu che iéra apèna spusàa e che iéra vegnüü sü a Runch par dach 'na màa a l'àva par Feragùst a da fo gazùsi ai viciürìn de pasàcc. Chèi dùu chèla sìra, i smurusàva e i sa rusegàva i urégi.

De 'n bot u sentüü che 'l Rénzu 'l ga diséva àla Miléna: Stelàcia, 'ndùm a tras giù, so scavèz e 'ndòo 'n maéra.

'Ntant chèl balòs de 'n Rénzu 'l sa giüstàva sü la pàta, 'l tucàva la curégia e 'l tiràva rée la Milèna per 'l scusàl.

Mi sòo curüü cùma 'na gir 'n dèla stànsa e ma sòo 'ncuciàa de piàch int 'n dèl baül dèli brasciadéli ilò visìn al lècc de scarfòi.

Maria Vèrgìn !

Cuma disévi, 'l piuvéva che i la mandàva e sa sentìva cantà i laméri e de 'n bot u séntüü rüà 'l Rénzu cun la sùa Milèna.

Chèi balabiùt i sa strepàa fo i vestìi ün cun l'òtru tant che iéra strach e i sa tracc int 'n dèl lècc de scarfòi che i musàva tüt.

L'è sucès 'l finimùnt!

L'è stacc cùma quànda ta séntat a rüà 'n broz àli cadèni con i rödi che gigùla; i scarföi i bufàva cùma màntas, i sach i sa sgunfiàva fo e i sa schischiàva sùta 'l sfors dèl Rénzu, i as dèl lècc iéra cùma dùi scudèsci e sentìvi la Miléna che la disèva cun la us struzzàda: no dài, no dài.

Serì ilò tüt stremìi 'n dèl baül cun 'l quèrcc 'n pìt avèrt, prunt par sultà fo e ciàma l'àva, quànda u sentüü 'l Rénzu tra fo 'n grant buf cùma 'l föss 'l ràntul de 'n ciùn struzzàa e la Miléna picà fo trìi gìgui de zivèta de spacà 'l védru dèl finéstrin e sübit dòpu 'n grant silénziu.

Sa sentìva pü 'n scarfòi bufà, 'l bufàva apéna 'l Rénzu.

Piàn pianìn sòo sultàa fo dèl baül dèli brasciadéli, sòo pasàa ilò visìn 'l Rénzu e la Milèna, iéra ilò südàa e scavèz, snervàa e cùma mort.

Ma sòo visinàa e u vedüü 'l Rénzu che 'l sciurgnàva cun 'n britùn de travèrs che 'l parèva che 'l grignàs. La Miléna l'éra cun la cràpa 'n funt 'l lècc e cun i galùn 'ntùrsan 'l col del por Rénzu cùma se la füss rèe par strùzzal.

Sòo curüü stremìi fo de l'àva 'n cüsìna e gòo cüntàa sü tüt chèl che éri vedüü e gòo ànca dicc che i pudéva èss sentüü mal, ma l'àva, che l'éra uramài véduva de vìnti agn la ma dacc 'na carèza e la ma dicc cun i öcc al ciél: Lèlu, sta mìga 'n pensée parchè la Miléna e 'l Rénzu 'n tèl sach de scarfòi ià trüàa ìnt 'na güsèta che la pizigàva e iscì ià cercàa de scursàla cun chèl bacanéri. Adès brighèla, van a trat giù che dòpu sgüràa i piàt végni ànca mì.

Àla matìna, quàndu l'àva la vedüü 'l Rénzu cun dùu bùrsi sùta i öcc che 'l paréva dùu rutsàch la ga dicc: Pudévat mìga fa 'n pìt più a piàn cun la Miléna, ta mée facc stremìi 'l bòcia e te fìna facc tremà 'l paröl dèla pulénta 'n cüsìna.

Che regòrcc matèi!

Adès che gòo uramài scià otant’àgn u capìi che güsèta 'l cercàva 'l Rénzu e 'l ma vegnüü la nustalgìa dèl materàz de scarfòi.

Por spusìn bergamàsch che ià mìga pudüü trüàa de durmì 'n tèl lècc de scarfòi e pudè cercà la güsèta par tra fo quàtru gìgui.

 

Ezio (Méngu)

LASCIA UN COMMENTO:

DEVI ESSERE REGISTRATO PER POTER COMMENTARE LA NOTIZIA! EFFETTUA IL LOGIN O REGISTRATI.

0 COMMENTI