La Tur dei Turèi

Molti si sono chiesti di rendere pubblica la Torre Torelli (https://intornotirano.it/articoli/economia-e-politica/torre-torelli-in-vendita-c--chi-la-vorrebbe-pubblica) per il suo valore storico e affettivo. La Torre è dedicata al patriota Luigi Torelli, che partecipò alle Cinque Giornate di Milano e issò una bandiera tricolore sulla statua della Madonnina in cima al Duomo e noto per essere stato Ministro dell’Agricoltura, del Commercio e dell’industria.

Potrebbe essere interessante sapere tramite una ”consultazione  popolare “, tra i cittadini del tiranese, la loro idea poiché la torre ora è in  vendita.

La Tur dei Turèi

U Tiranés fasùn ‘na ròba tücc ‘n sèm benedèta !

Perchè ‘n fa miga adès ‘na  santa e unuràda culèta? 

Ramùm sü i ghèi per fa ‘n mòdu chè la Tur dei Turèi

i la cumpris ‘l Cumun de Tiràn ! Sü, ramüm sü i ghèi !!

La Tur adès i  l’à metüda  ‘n vendita. La gà de ès nosa!

Dai, sü tiranés dumàs sü tücc ‘nsèma  ‘na gran scòsa!

Chèla Tur per tancc agn la segnàa li ùri e sunàa la sirena  

a mesdì per chèi che i era a laurà nei camp cun léna .

L’era àa la cà dei pumpier, ilò la sirena la  sunàva

a culp per ciamà i vuluntàri che de cùrsa i ruava.

L’è àa stacc l’albèrgu del por Tunàia che ‘l durmiva

al ters pian quàndu ‘l gran frècc nei os ‘l sentiva .

La Tur dei Turèi la sàbis ‘n palaz stòrich del Cumùn !

I quàtru spazius e luminus bei pian i vegnerà bùn

per ès bèi ufizi, sali de espusizion e àa penacotéchi

dim a tra !! Fasumèla nòsa ! L’é miga ‘n spréchi.

Cumprà la Tur dei Turèi  ‘l sarà per tancc tiranés

gloria. Mantegnì la nòsa stòria quei iè ghèi bee spés.

E se vargün i dis che cumpràla ‘l cunvée miga

regurdìs che lasà ‘ndà la nòsa Storia ‘l porta sfiga.

***

Li sciupetàdi sü l’uralocc déla Tur dei Turèi

  ( ‘n regòrd de guèra )

Scùlta! De quànt témp ‘l bat pü li ùri l’urulòcc dela Tùr dei Turèi?Par piasè, giutìm a desmentegà ‘n regòrd del témp subìt dòpu finìi la guèra!

Alùra séri pìcul, màgru e vìscul cùma ‘n schitaöcc, adès u pasàa de ‘n pit i utantaàgn , ma mì l’urulòcc ‘l sùgni amò. Ma svégli fo de nocc e ‘l ma par de sentì amò i culp del s’ciòp!

Védi ‘n buciàscia buriùs, cun bràghi cürti, camìsa strepenàda, öcc spiritàa, cun la riultèla ‘n màa, che ‘l cur sü vèrs ‘l Castelàsc, ‘l ma vàrda e ‘l ma dìs: Schitaöcc van a ca a piacàt ‘n tel invòlt parchè adès ‘n spàra!

L’éra ‘n dopumesdì d’estàa, quàndu s’à ancuminciàa a sentì i culp.I fèmni de S. Marìa i curéva int ‘n teli curt cùma galìni stremìdi. I sa ciamàva ‘n tra de lur e i usàva: T’é vist ‘l mè um? Ta sée ‘ndùa l’è ‘l mè um?

Amò dùu, cinch culp sèch e po silénsi.

Mì, curiùs, vulévi vedè bée da ‘ndùa sa sciupetàva. I culp i rùàva dal büi vècc!

Par svinculàm dala regiùra, su scapàa ‘n del vèrs cuntràri dei culp, sòo ruàa al büi de S. Marìa; po sòo sultàa int ‘n tel òpul del Càun, de lì parò s’vedéva nigùt.

Sòo turnàa andrée, u pasàa ‘l purtùn dei Füstèla, sòo ‘ndàcc ‘n tela curt dei Ménghi, po ‘n tela curt dei Casàt, de lì sòo rampegàa sü par la crapéna dei Corv e ma sòo stendùu giù bas.

De lì s’pudéva vedé bée ‘l büi vècc e la Tur dei Turèi.

Al tèrz piàn dela Tur, ‘n tel finestròcul rudùnt, ‘l gh’éra ‘n muimént de cràpi!

Amò dùu u trìi culp e po silénsi.

Déh! Ta dìsi che u vist bée i calscinàsc a s’ciopà fo ‘n tel mür dela Tur.

U vedüü ànca gént a muvimentàs derèe al finestròcul rudùnt.

U mài saüü de ‘ndùa i è partìi i culp! De bot su vegnüü giù dela crapéna e sòo ‘ndàcc a ca!

La matìna dòpu, cun la regiùra, ‘n sa ‘ndàcc a tö ‘l pan dai Ruàris.

Quàndu sòo ruàa al büi vècc, u vardàa bée li finèstri dela Tur e ànca l’urulòcc.

Màma, u dìcc, parchè l’urulòcc ‘l ségna cinch ali cinch se adès l’è li dés? La m’à dicc: ta védat mìga ca i g’à tiràa int i s’ciupetàdi?

Adès, tüti li vòlti che fòo chèl sugn, cùri amò ala Tur dei Turèi e vàrdi l’urulòcc fèrmu e rüginént.

L’è sémpru lì che‘l sègna cinch ali cinch, anciudàa dai sèt culp!

Ezio (Méngu)